του Δημήτρη Παναγιωτάτου* στην Εφημερίδα των Συντακτών
Δεν είναι καθόλου εύκολο να γράψεις στην Ελλάδα κινηματογραφικό βιβλίο από τη στιγμή που το οικονομικό όφελος είναι μηδαμινό έως ανύπαρκτο –για εκδότη και για συγγραφέα. Από τότε μάλιστα που μέσα από το διαδίκτυο κάθε θεατής μπορεί άμεσα να επικοινωνήσει την άποψή του για ταινίες και σκηνοθέτες, με ποιο κίνητρο αποφασίζει κανείς να γράψει βιβλίο για τον κινηματογράφο;
Μα φυσικά επειδή θέλει πολύ να το κάνει. Και επειδή έχει ευθύνη και στόχο για κάτι πιο μεγάλο, πιο σύνθετο και ολοκληρωμένο από κάποια κείμενα εδώ κι εκεί. Κι όταν αυτή η επιθυμία υπηρετεί επιπλέον βιβλία τολμηρά και πρωτόγνωρα στον χώρο, αξίζει να μιλήσουμε ιδιαίτερα γι’ αυτά. Οπως συμβαίνει με τα τρία βιβλία που διάλεξα εδώ.
Αν θέλετε να μάθετε με σαφήνεια, επιστημονική επάρκεια και κυρίως απλά και κατανοητά ποια είναι τα γενικά χαρακτηριστικά του μεταμοντέρνου στον αμερικανικό κινηματογράφο, διαβάστε το βιβλίο της Αφροδίτης Καϊράκη «Μεταμοντερνισμός και νέο Χόλιγουντ» (εκδόσεις Αιγόκερως).
Εδώ επιχειρείται και μια εξαιρετική ανάλυση της ταινίας-ορόσημο του μεταμοντέρνου σινεμά «Pulp Fiction» (1994) και γενικότερα του σκηνοθέτη Κουέντιν Ταραντίνο. Μην περιμένετε γνωστά ενθουσιώδη σχόλια, γιατί θα βρεθείτε απέναντι σε μια καίρια αξιολόγηση, καθόλου υμνητική, του ταραντινικού σύμπαντος και της θέσης της βίας και του σεξ μέσα σ’ αυτό. Μπράβο για την τόλμη της ματιάς της Καϊράκη!
Κι αν προτιμάτε ένα λεξικό κινηματογράφου που είναι συγχρόνως προσωπικό ημερολόγιο (!), εντρυφήστε στο βιβλίο του Δημήτρη Αθανίτη «Η Εβδομη Ηπειρος – 60 Ταινίες για Πάντα» (εκδόσεις Αγγελάκη). Είναι μια κινηματογραφική κιβωτός με 60 ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου που παρουσιάζονται σαν φέτες ζωής ενός παθιασμένου σκηνοθέτη, όπως είναι ο συγγραφέας του βιβλίου. Πουθενά αλλού δεν έχω διαβάσει να παρουσιάζονται έτσι ταινίες, σαν να είναι πεζογραφικά κείμενα. Η ιστορία της ταινίας αναβιώνει μ’ ένα στιλ λιτό, απέριττο, ενώ συγχρόνως αποκαλύπτεται το νόημά της χωρίς καμιά άλλη παρέμβαση ή επεξήγηση. Οι 60 ταινίες είναι ένα αμάλγαμα από γνωστά αριστουργήματα («Οκτώμισι», «Τσαϊνατάουν», «Θάνατος στη Βενετία») συνδυασμένα με ταινίες λιγότερο γνωστές, προσωπικές επιλογές του σκηνοθέτη.
Κι αν είστε λάτρεις του ιδιαίτερου και αγαπάτε το cult ελληνικό σινεμά, απολαύστε το βιβλίο του Φώντα Τρούσα «Cult Οψεις του Ελληνικού Κινηματογράφου» (Lifo Books) –κάτι πραγματικά μοναδικό και ως σύλληψη και ως τρόπος γραφής. Εδώ ζωντανεύουν κυριολεκτικά πολλές υποτιμημένες ταινίες της δεκαετίας του ’70 που απενοχοποίησαν το γυμνό, ενώ συγχρόνως δίνονται πολύτιμες πληροφορίες για σημαντικούς σκηνοθέτες της δεκαετίας του ’60 που εμφανίστηκαν με πρωτόγνωρα είδη για το ελληνικό σινεμά (Κατσουρίδης, Ανδρέου, Καψάσκης, Τσιώλης), αλλά και για άλλους του underground και πειραματικού κινηματογράφου.
Ο Ταραντίνο και το «Pulp Fiction» αλλιώς. Ενα λεξικό που δεν μοιάζει με κανένα άλλο. Το άγνωστο cult ελληνικό σινεμά. Τρία βιβλία ανεξάντλητα, που τα διαβάζεις απολαυστικά ξανά και ξανά και νιώθεις την αγάπη, το πάθος που κρύβουν.
*Σκηνοθέτης, διευθυντής Film Studies BA MA New York College, Athens, University of Greenwich, UK