Η σονάτα των φαντασμάτων

Είναι τρομακτικό, όπως και η ίδια η ζωή, όταν πέφτουν τα λέπια από τα μάτια μας και βλέπουμε τα πράγματα όπως είναι. Το έργο έχει στέρεη φόρμα και περιεχόμενο, τη σοφία που έρχεται με την πάροδο της ηλικίας, καθώς η γνώση συσσωρεύεται και μαθαίνουμε να κατανοούμε. Με αυτόν τον τρόπο ο «υφαντής» υφαίνει τη μοίρα των ανθρώπων. Μυστικά σαν αυτά (του έργου) υπάρχουν σε κάθε σπίτι. Οι άνθρωποι είναι πολύ εγωιστές για να το παραδεχτούν. Οι περισσότεροι κομπάζουν για την καλή τους τύχη και κρύβουν τη μιζέρια τους. Ο Συνταγματάρχης παίζει την προσωπική του κωμωδία μέχρι το τέλος. Η ψευδαίσθηση έχει γίνει πραγματικότητα γι' αυτόν. Η Μούμια ξυπνάει πρώτη, αλλά δεν μπορεί να ξυπνήσει τους άλλους... Όταν το έγραφα, υπέφερα, λες και ήμουν στην Kama-Loca, και τα χέρια μου είχαν ματώσει (κυριολεκτικά). Αυτό που έσωσε την ψυχή μου από το έρεβος ήταν η θρησκεία μου (=σύνδεση με το υπερπέραν), η ελπίδα ότι θα έρθει κάτι καλύτερο, η απόλυτη πεποίθηση ότι ζούμε σ' έναν κόσμο τρέλας και αυταπάτης και ότι πρέπει να παλέψουμε για να ελευθερωθούμε. Τα πράγματα έγιναν πιο φωτεινά κι έτσι κατάφερα να τελειώσω το έργο με την αίσθηση ότι είναι «η τελευταία μου σονάτα».

Αύγουστος Στρίντμπεργκ